Mantığa Giriş (Tahlil - Metin - Tercüme)

Şemseddin el-İsfahânî'nin Kitâbü’l-Ḳavâʿidi’l-külliyye adlı eseri mantık, hilaf, fıkıh usulü ve usûlü'd-din olmak üzere dört tane ilmin temel ilkelerini barındırmaktadır. Bu eser Fahreddin er-Râzî sonrası İslâm düşüncesinin nazarı yönünü temsil eden ilimlerin temel ilkelerini ortaya koymayı amaçlamıştır. Bizim burada çevirisini verdiğimiz mantık bölümü ise mantık ilminin dayandığı temel ilkeleri özetlemeye çalışmıştır. Bu eserin mantık kısmı kelâm ilmindeki meselelerin daha iyi anlaşılması amacıyla yazılmıştır. Dolayısıyla bu eser iki amaç için okunabilir. Birincisi her ilme hazırlık olması hasebiyle mantığı bilmenin gerekliliği; ikincisi kelâm ilminin meselelerinde akıl yürütmelerin anlaşılması amacıyla okunmalıdır. Ayrıca bu eserden Râzî sonrası dönemin düşünme tarzını anlamaya dair bazı çıkarımlarda bulunmak mümkündür. Râzî sonrası İslâm âlimlerinin düşünme tarzına vakıf olunmadan o dönemdeki herhangi bir ilmin meselelerini tam bir vukufiyetle anlamak mümkün değildir. Dolayısıyla bu eser ayrıca o dönemin düşünme tarzına yönelik çıkarımlarda bulunma amacıyla okunabilir.

Eserde Şemseddin Kitâbü’l-Ḳavâʿidi’l-külliyye adlı projesinin mantık kısmının bazı konuları çok veciz bir şekilde ele alınmıştır. Bu tür yerleri dipnottaki açıklamalarla daha anlaşılır yapmaya çalıştık. Bunun için Mahmut Hüseyin Mağnisî’nin Muġni’ṭ-ṭullâb, Şemseddin es-Semerkandî’nin Ḳısṭâsü’l-efkâr, Gazzâlî’nin Miʿyârü’l-ʿilm, el-Müstaṣfâ, Şemsüddin Kâtibî’nin er-Risâletü’ş-Şemsiyye fi’l-ḳavâʿidi’l-manṭıḳıyye gibi klâsik eserlerden yararlanılmıştır.